شخص مسلمان به بلوغ فکری رسیده باشد، الوهیت و توحید الهی و نیز پیامبر یا رسالت الهی را انکار کند و از سه طریق ( علم قاضی یا بینه یا اقرار متهم) ارتدادش ثابت گردد، وی به عنوان مرتد شناخته می شود.
براساس منابع معتبر اسلامی، ارتداد در نظام حقوقی اسلام جرم تلقی شده و اصل 4 و 167 قانون اسلامی و ماده ی 499 قانون مجازات اسلامی این امر را تأیید نموده و برای آن مجازات های سنگین حقوقی و کیفر در نظر گرفته شده است.
از آن جا که ارتداد یک حکم حکومتی است و جنبه ی تعزیری دارد، می توان ادعا نمود که احکام ارتداد با رعایت مصالح و مفاسد و شرایط زمان و مکان قابل تغییر است.
در قرون اخیر شبهاتی از جمله تعارض احکام ارتداد با مقولاتی چون حقوق بشر، آزادی عقیده و بیان وحق حیات مطرح شده، اهمیت بررسی این بحث را در ابعاد مختلف دو چندان نموده است. خصوصاً در دهه های اخیر، تهاجم به احکام متکامل اسلام، از جمله حکم ارتداد، و ناهماهنگ جلوه دادن آن با مقتضیات عصر و عدم کارآیی آن در اداره ی جامعه به شدت جریان دارد. بنابراین بررسی علت شدت برخورد اسلام با این پدیده به جهت دفاع از احکام اسلام از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
تبیین احکام ارتداد نیازمند اتکاء به نصوص فقهی و منطق قوی و توجیه مناسب با شرایط روز است.
کلید واژه: جرم، مجازات، ارتداد، مرتد فطری، مرتد ملی، محارب، معاند، توبه استتابه، دراء، فقه، پویایی فقه، حد، تعزیر، حکم حکومتی، مقتصیات زمان و مکان، حیات، آزادی.

پژوهشگر:سمیه طالبلو

1387

 

صفحات: 1· 2